Podejmowanie ryzyka jest nieodłącznym elementem działalności gospodarczej. Obejmuje ono ryzyko walutowe, ale także wiele innych obszarów: rynki akcji, obligacji, instrumentów pochodnych oraz towarowe. Zarządzanie ryzykiem wykorzystuje zazwyczaj cała gamę produktów, których zadaniem jest zabezpieczenie danej ekspozycji.

Celem procesu zarządzania ryzykiem jest ochrona pozycji przedsiębiorstwa poprzez realizację jego podstawowych zadań rynkowych, a co za tym idzie minimalizację lub wyeliminowanie skutków wystawienia na ryzyko.

Nie ma wątpliwości, że w warunkach działania na rynku międzynarodowym oraz prowadzenia handlu zagranicznego zarządzanie ryzykiem walutowym jest ważną częścią polityki finansowej firmy. Aktywnym zarządzaniem ryzykiem zajmują się zazwyczaj wyspecjalizowane działy przedsiębiorstwa lub zatrudnione przez nie firmy dealerskie, które mają praktyczne doświadczenie i umiejętność wyboru z pośród ogromu instrumentów zabezpieczających. Posiadanie fachowego doświadczenia na rynku instrumentów zabezpieczających jest ważną częścią przepisu na sprawne zarządzanie ryzykiem walutowym w przedsiębiorstwie.


Prawidłowe zarządzanie ryzykiem walutowym może być wielką zaletą przedsiębiorstwa, ale niestety w praktyce można zauważyć że wiele z nich ciągle ma z tym problemy.

Zarządzanie ryzykiem walutowym to proces polegający na utworzeniu sieci działań powiązanych ze sobą w sposób przyczynowo – skutkowy, następujących po sobie mających na celu zabezpieczenie ekspozycji na ryzyko.

Na proces zarządzania ryzykiem walutowym składa się siedem etapów, opiszę każdy z nich, zaznaczając najważniejsze elementy:

1.    Identyfikacja ryzyka walutowego

Identyfikując ryzyko walutowe należy uwzględnić wszelkie jego aspekty, a więc: ryzyko przeliczeniowe, które bezpośrednio wpływa na wartość bilansową przedsiębiorstwa;  ryzyko transakcyjne wpływa na rachunek zysków i strat; oraz najtrudniejsze do przewidzenia ryzyko ekonomiczne którego głównym aspektem którego dotyka jest zmiana wartości przedsiębiorstwa w wyniku utraty części lub całości zagranicznego rynku zbytu z powodu utraty pozycji na rzecz konkurentów.

Proces identyfikowania ryzyka powinien być prowadzony w sposób zintegrowany i kompleksowy, aby w sposób należyty uwzględnić wszystkie rodzaje ryzyka. Ponadto, powinien podawać wynik w formie wartości, informacji która umożliwiłaby sklasyfikowanie ryzyka.

2.    Określenie pozycji walutowej

Określenie pozycji walutowej to znalezienie rozmiaru ryzyka walutowego na jakie wystawione jest przedsiębiorstwo czyli tak naprawdę określenie  czy przedsiębiorca powinien się zabezpieczać, oraz jakie podstawy w tym kierunku powinien przyjąć.

Dopasowanie odpowiedniego rodzaju działania powinno zminimalizować strat y wynikających z niekorzystnego kursu walutowego, oraz maksymalizować korzyści przy sprzyjającym kursie walutowym.

3.    Wyznaczenie prognozy przyszłych kursów walutowych

To chyba jeden z najtrudniejszych etapów procesu. Wielokrotnie przedsiębiorcy zasypywani są prognozami różnego rodzaju analityków.

Istnieją dwa podstawowe sposoby prognozowania kursów walutowych: długoterminowych - analiza fundamentalna, krótkoterminowych – analiza techniczna.

Warto zwrócić uwagę że należy stosować przesłanki obu metod, jednak nie można tak naprawdę zaufać ich wynikom, ponieważ rynek walutowy jest ogromną machiną, której ruchu nie jesteśmy w stanie dokładnie przewidzieć.

4.    Pomiar poziomu ryzyka walutowego.

Pora na określenie wielkości ekspozycji. Wielkość ta określa wartość straty na ekspozycji otwartej, która nie została zabezpieczona. Istnieje wiele technik, które wykorzystuje się do pomiaru wartości ekspozycji. Najpopularniejsze z nich to: odchylenie standardowe, średnie odchylenie, analiza scenariuszowa, Value at Risk (VaR). Watro pamiętać, że wyniki tych metod są różne, dlatego też można porównywać tylko wyniki różnych obliczeń tylko jednej z nich.

5.    Opracowanie lub wybór strategii zabezpieczającej ryzyko walutowe

Skonstruowanie strategii zabezpieczającej ryzyko walutowe w przedsiębiorstwie pozwala na zabezpieczanie pozycji przedsiębiorstwa od strony finansowej. Wybór rodzaju strategii zależy zarówno od nastawienia kadry i właścicieli do ryzyka walutowego – czyli odpowiedzenie na pytanie jak silna jest awersja do ryzyka w danym przedsiębiorstwie. Ogromny wpływ ma także charakterystyka przepływów pieniężnych, ich cykliczność lub nieregularność, wielkość, terminy płatności. Wybór strategii zależy również od  faktu w jakim stopniu wpływa zmienność kursów walutowych na wartości aktywów i pasywów w danym przedsiębiorstwie.

Analiza ryzyka oraz podjecie decyzji co do poziomu awersji do ryzyka determinuje rodzaj tej strategii. Dobra strategia to taka, która oparta jest na starannej analizie przedsiębiorstwa i jego otoczenia, a w szczególności stabilności kursów walutowych w których prowadzone są transakcje.

6.    Kontrola zarządzania ryzykiem

Kontrola stanowi bardzo ważny punkt w większości przedsiębiorstw. Kontrola prowadzona przez dział finansowy w stosunku do wyboru i realizacji strategii zabezpieczającej ryzyko walutowe powinna obejmować odpowiedzi na pytania:

Efektywna kontrola działu finansowego sprawia że przedsiębiorstwo w sprawny sposób zarządza swoją ekspozycją.

7.    Ocena zarządzania ryzykiem

Ocenę należy przeprowadzać w sposób systematyczny. Daje to możliwość dopasowania zarówno ocenianych czynności, jak i  stosowanych mierników do charakteru działu, który poddawany jest ocenie.

Podczas przeprowadzania oceny działalności zabezpieczającej ryzyko walutowe należy także uwzględnić rolę jaką pełni w przedsiębiorstwie dział finansowy. Ustanowione standardy powinny prowadzić do oczekiwanego postępowania i być możliwe do osiągnięcia. A mierniki jakościowe i ilościowe powinny być dostosowane do indywidualnych wymagań.

Przeprowadzona kontrola i ocena powinny wykazywać w których aspektach postępowano poprawnie, a w których nie, powinna prowadzić do zmian i ulepszania, aby negatywne aspekty nie miały już miejsca.

Literatura
K. Jajuga, „Zarządzanie ryzykiem”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007
D. Bennet,  „Ryzyko walutowe – instrumenty i strategie zabezpieczające”, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2000,
F. Taylor „Rynki i opcje walutowe – rozwój, struktura i transakcje”, Dom Wydawniczy ABC, Kraków  2000

Karolina Anna Napora
Waluty.com